Thị trường chứng khoán có rất nhiều loại công cụ tài chính nhằm mang lại lợi nhuận cao cho các nhà đầu tư như cổ phiếu, chứng khoán, trái phiếu…Trong đó chứng khoán phái sinh còn khá mới với đa phần nhà đầu tư FO. Nếu bạn đang quan tâm đến loại cổ phiếu này hãy tham khảo ngay bài viết dưới đây webtygia.com sẽ cùng bạn tìm hiểu Chứng khoán phái sinh là gì? Đặc điểm, điều kiện và lưu ý khi đầu tư, mời bạn tham khảo:

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở cụ thể.

Các hợp đồng chứng khoán phái sinh định rõ quyền lợi và nghĩa vụ của các bên tham gia, liên quan đến việc thanh toán và chuyển giao tài sản cơ sở theo một mức giá được thỏa thuận từ trước tại một thời điểm nhất định trong tương lai.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể bao gồm hàng hóa như nông sản, kim loại và các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất tiết kiệm và những yếu tố tài chính khác.

4 loại chứng khoán phái sinh đang hoạt động trên thị trường

Chứng khoán phái sinh bao gồm bốn loại chính:

1. Hợp đồng kỳ hạn

Đây là một thỏa thuận giữa hai bên, cam kết mua và bán một loại tài sản vào một thời điểm cụ thể trong tương lai với mức giá được xác định từ trước tại thời điểm hiện tại.

2. Hợp đồng tương lai

Là một dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

3. Hợp đồng quyền chọn

Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền nhưng không có nghĩa vụ mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn quyết định thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm cả quyền chọn mua và quyền chọn bán.

4. Hợp đồng hoán đổi

Đây là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ xác định rõ thời điểm và phương pháp tính toán cho việc hoán đổi dòng tiền.

Trong số này hợp đồng tương lai trở thành sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam. Cụ thể đó là hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm). Sự lựa chọn này đặc biệt được quan tâm do tính đơn giản của sản phẩm cùng với tài sản cơ sở là các công cụ có độ rủi ro thấp và tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch hợp đồng tương lai cũng không có sự khác biệt lớn so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.

Đặc điểm nổi bật của chứng khoán phái sinh

Hưởng lợi 2 chiều

Giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh về cơ bản tương tự như giao dịch trên thị trường cổ phiếu. Tuy nhiên một ưu điểm lớn là ngoài việc có thể mua khi VN30 tăng nhà đầu tư còn có khả năng bán khống khi VN30 giảm. Điều này là một khía cạnh mà thị trường cơ sở chưa hỗ trợ.

Đòn bẩy cao

Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản để thực hiện giao dịch chứng khoán phái sinh với giá trị lớn nhiều lần. Điều này giúp tối ưu hóa sử dụng nguồn vốn, ví dụ, với một giao dịch phái sinh trị giá 100 triệu, người đầu tư chỉ cần ký quỹ 17 triệu để thực hiện giao dịch, còn lại 83 triệu có thể được sử dụng để đầu tư vào các tài sản khác.

Giao dịch T0

Nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch "long" (mua) và "short" (bán) liên tục ngay trong ngày mà không cần phải chờ đến T+2 như trên thị trường cổ phiếu.

Cho phép rút tiền bất kỳ lúc nào

Do tính linh hoạt của chứng khoán phái sinh nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch liên tục và chốt lãi/lỗ ngay trong ngày. Điều này cho phép nhà đầu tư rút tiền tại bất kỳ thời điểm nào theo nhu cầu và tình hình thị trường.

Xem thêm: Tổng hợp 10 sàn giao dịch chứng khoán uy tín tại Việt Nam

Điều kiện để kinh doanh chứng khoán phái sinh

Theo quy định của pháp luật để kinh doanh chứng khoán phái sinh cả công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện. Dưới đây là những điều kiện cụ thể mà các công ty này cần đáp ứng để nhận được giấy chứng nhận:

Đối với công ty chứng khoán

• Có vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu từ 800 tỷ đồng trở lên với hoạt động môi giới chứng khoán phái sinh.

• Có vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu từ 600 tỷ đồng trở lên với hoạt động tự doanh chứng khoán phái sinh.

• Có vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu từ 250 tỷ đồng trở lên với hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh.

• Có vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu từ 800 tỷ đồng trở lên với cả ba hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh.

• Đáp ứng các yêu cầu về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro theo quy định của pháp luật.

• Đáp ứng điều kiện về nhân sự bao gồm: Giám đốc (Tổng giám đốc), phó giám đốc (Phó tổng giám đốc) phụ trách nghiệp vụ cùng ít nhất 05 nhân viên cho mỗi hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh đều phải có chứng chỉ hành nghề và chứng chỉ chuyên môn theo quy định.

• Trích lập đầy đủ các khoản dự phòng theo quy định với tỷ lệ vốn khả dụng tối thiểu phải đạt 220% trong vòng 12 tháng liên tục gần nhất.

• Trong 2 năm gần nhất kết quả hoạt động kinh doanh không lỗ.

Ý kiến của tổ chức kiểm toán được chấp thuận toàn phần đối với báo cáo tài chính của năm gần nhất đã được kiểm toán và báo cáo tài chính bán niên gần nhất đã được soát xét sau ngày 30 tháng 6.

Không đang trong quá trình tổ chức lại, giải thể, phá sản; không đang trong giai đoạn đình chỉ hoạt động, tạm ngừng hoạt động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Đối với công ty quản lý quỹ

• Vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu đạt từ 25 tỷ đồng trở lên.

• Đáp ứng điều kiện về nhân sự bao gồm: Giám đốc (Tổng giám đốc), phó giám đốc (Phó tổng giám đốc) phụ trách nghiệp vụ, ít nhất 05 nhân viên cho hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh, đều phải có chứng chỉ hành nghề và chứng chỉ chuyên môn theo quy định.

• Đáp ứng các quy định tại mục e, f, g, h như công ty chứng khoán.

Ưu nhược điểm khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Ưu điểm khi đầu tư chứng khoán

Chứng khoán phái sinh mang lại nhiều ưu điểm quan trọng cho các nhà đầu tư:

• Chứng khoán phái sinh cung cấp một loạt các sản phẩm đầu tư đa dạng, linh hoạt và phù hợp với năng lực và chiến lược đầu tư của từng nhà đầu tư.

• Khả năng chuyển đổi thành tiền mặt nhanh chóng và hiệu quả hơn so với nhiều loại tài sản khác, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch và chiến lược quản lý rủi ro.

• Cung cấp cơ hội kiếm lời lớn trước sự biến động của thị trường nếu nhà đầu tư có quyết định đầu tư đúng đắn và linh hoạt.

• Nhà đầu tư có thể sử dụng chứng khoán phái sinh như một công cụ để bảo vệ tài sản đầu tư khác khỏi rủi ro thị trường và giảm thiểu rủi ro trong danh mục đầu tư.

Nhược điểm khi đầu tư chứng khoán

Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm kể trên, chứng khoán phái sinh cũng gặp phải một số nhược điểm:

• Chứng khoán phái sinh thường mang theo mức độ rủi ro cao hơn so với nhiều loại tài sản khác đặc biệt là khi nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy.

• Giá trị của chứng khoán phái sinh dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài như biến động thị trường toàn cầu, sự thay đổi trong chính trị và kinh tế quốc gia.

• Chi phí giao dịch chứng khoán phái sinh thường cao hơn so với các loại tài sản khác có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận cuối cùng của nhà đầu tư.

​​​​​​​

Những lưu ý khi đầu tư chứng khoán phái sinh

• Nghiên cứu kỹ về sản phẩm và cơ chế hoạt động của chứng khoán phái sinh trên thị trường.

• Chọn một công ty môi giới có uy tín, đã tích lũy nhiều năm kinh nghiệm thực tế để giảm thiểu rủi ro tài chính có thể xảy ra.

• Liên tục cập nhật thông tin thị trường để có thể điều chỉnh chiến lược đầu tư một cách linh hoạt.

• Lựa chọn các hạng mục đầu tư phù hợp với khả năng tài chính và mục tiêu đầu tư dài hạn của bản thân.

• Quản lý rủi ro một cách cẩn thận, tránh bị hoảng loạn trước sự biến động của thị trường và duy trì tinh thần bình tĩnh khi phải đối mặt với rủi ro.

Webtygia.com vừa cùng bạn tìm hiểu chi tiết về chứng khoán phái sinh. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin bổ ích đến bạn. Nếu bạn còn thắc mắc nào khác hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua website https://webtygia.com/ để được tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất.